Pomiary rezystancji izolacji w kablach niskiego napięcia – jak przebiegają?

Pomiar rezystancji izolacji w kablach niskiego napięcia przebiega w kilku precyzyjnych krokach: od beznapięciowego przygotowania obwodu, przez dobór napięcia testowego megomierza, aż po rejestrację wyniku w megaomach i jego ocenę względem norm. Poniżej znajdziesz praktyczną, techniczną instrukcję, która krok po kroku prowadzi przez cały proces zgodnie z PN‑HD 60364-6, z uwzględnieniem bezpieczeństwa i interpretacji wyników.

Cel i zakres pomiaru rezystancji izolacji

Pomiar rezystancji izolacji służy do oceny stanu dielektryka między żyłami kabla oraz między żyłami a ekranem/ziemią. Wykrywa zawilgocenia, degradację materiału, uszkodzenia mechaniczne i błędy montażowe. W kablach NN mierzy się najczęściej: żyła–żyła, żyła–ekran/PE, a także sekcje kablowe po rozłączeniu odbiorników.

Wynik podaje się w megaomach (MΩ). Minimalne wartości akceptowalne według PN‑HD 60364‑6 dla instalacji NN zwykle mieszczą się w przedziale 20–75 MΩ (zależnie od układu i napięcia znamionowego), przy czym im wyższy wynik, tym lepszy stan izolacji.

Wymagania bezpieczeństwa i przygotowanie do pomiaru

Podstawą jest wymagany brak napięcia. Przed rozpoczęciem pomiaru odłącz zasilanie, zabezpiecz miejsce pracy, sprawdź brak napięcia przyrządem dwubiegunowym i uziem przewodzące elementy zgodnie z procedurą.

Przygotowanie pomiaru obejmuje odłączenie odbiorników, elektroniki i wrażliwych komponentów (sterowniki, falowniki), aby nie narazić ich na wysokie napięcie testowe. Zdemontuj mostki, rozłącz neutralny, odłącz czujniki i kondensatory filtrujące – to zapobiega uszkodzeniom i błędnym wskazaniom.

Dobór przyrządu i parametrów testu

Stosuje się tester izolacji (megomierz). Urządzenie generuje stałe napięcie probiercze i mierzy prąd upływu. Dobór napięcia pomiarowego 1000–2500 V zależy od klasy kabla i polityki testowej – dla większości kabli NN typowo 500–1000 V DC, przy diagnostyce pogłębionej 1000–2500 V DC (po ocenie ryzyka i zgodnie z dokumentacją).

Zadbaj o przewody pomiarowe wysokiego napięcia, czyste końcówki, właściwe sondy ekranowane i eliminację zewnętrznych pojemności przez możliwie krótkie podłączenia. Błędy kontaktu istotnie zaniżają wynik.

Przebieg pomiaru krok po kroku

1) Identyfikacja żył i konfiguracji: określ, które pary mierzysz (L1–PE, L2–PE, L3–PE, N–PE, L1–L2 itd.).

2) Wstępne rozładowanie i uziemienie: rozładuj ewentualne pojemności kabla, uziemij ekran.

3) Podłączenie megomierza: przewód HV do badanej żyły, przewód uziemiający do ekranu/PE lub drugiej żyły zgodnie z planem testu.

4) Ustaw napięcie probiercze: najpierw niższe (np. 500 V), jeśli wynik jest zadowalający, możesz przejść do wyższego (np. 1000 V), jeśli specyfikacja tego wymaga.

5) Uruchom test: dla pomiaru punktowego odczytaj wartość po stabilizacji wskazania (zwykle 10–60 s). Dla pomiaru czasowego rejestruj wartości w ustalonych punktach (np. 15 s, 60 s, 10 min).

6) Zapisz wynik w MΩ wraz z temperaturą, wilgotnością, napięciem testowym i konfiguracją połączeń.

7) Bezpieczne zakończenie: zatrzymaj test, rozładuj pojemność kabla przez megomierz (funkcja DISCHARGE) i dopiero wtedy odłącz przewody.

Rodzaje pomiarów: punktowy i w funkcji czasu

Pomiar punktowy dostarcza szybkiej informacji „pass/fail” – typowo jedna wartość w MΩ przy ustalonym napięciu po krótkim czasie polaryzacji. Sprawdza się w odbiorach i przeglądach okresowych.

Pomiar czasowy (w funkcji czasu) analizuje wzrost rezystancji wraz z polaryzacją dielektryka. Umożliwia obliczenie wskaźników polaryzacyjnych (np. PI = R10min/R1min), co lepiej odsiewa izolacje zawilgocone i zabrudzone. Krzywa rosnąca i stabilna świadczy o dobrej jakości izolacji; spłaszczona lub malejąca – o problemach.

Wpływ temperatury i warunków środowiskowych

Wynik silnie zależy od temperatury izolacji i wilgotności. W wyższej temperaturze rezystancja maleje; w niższej rośnie. Dlatego podawaj wynik wraz z temperaturą i – jeśli to wymagane – przeliczaj do wartości referencyjnej. Unikaj pomiarów przy skraplającej się wilgoci i brudnych powierzchniach końcówek, które zaniżają MΩ przez prądy powierzchniowe.

Ocena i interpretacja wyników zgodnie z PN‑HD 60364‑6

Porównaj wynik z wymaganiami normy i dokumentacją producenta kabla. Dla instalacji NN dopuszczalne minima to zwykle 20–75 MΩ przy określonym napięciu testowym. Wyniki znacznie powyżej minimum i stabilne w czasie oznaczają izolację w dobrym stanie. Spadki między fazami, duża asymetria albo brak przyrostu w pomiarze czasowym sugerują zawilgocenie, mikropęknięcia lub zanieczyszczenie.

Wyniki należy zapisywać w protokole wraz z metadanymi (napięcie testowe, konfiguracja, czas, T/HR, długość odcinka), co umożliwia trendowanie i porównania przy kolejnych przeglądach.

Najczęstsze błędy i jak ich uniknąć

• Pomiar pod napięciem – zawsze weryfikuj brak napięcia i stosuj blokady LOTO.
• Nieodłączone odbiorniki – grozi ich uszkodzeniem i fałszuje wynik.
• Złe napięcie testowe – zbyt niskie nie wychwyci usterek, zbyt wysokie może przeciążyć starą izolację.
• Słabe styki i zabrudzenia – prowadzą do zaniżonych wyników i niestabilnych odczytów.
• Brak rozładowania po teście – ryzyko porażenia prądem z pojemności kabla.

Kiedy pomiar wskazuje na problem i co dalej?

Jeżeli wynik jest bliski minimum, niestabilny lub różni się między parami żył, wykonaj pomiar czasowy i porównaj wartości w funkcji czasu. W razie utrzymujących się nieprawidłowości zaleca się diagnostykę pogłębioną: lokalizację miejsca zawilgocenia/defektu, badania VLF/DC według procedur producenta, a w środowiskach krytycznych – pomiary częściowych wyładowań.

Dla instalacji B2B istotna jest powtarzalność i protokołowanie – trend spadkowy MΩ w kolejnych przeglądach jest wczesnym sygnałem konieczności planowego wyłączenia i naprawy, zanim dojdzie do awarii.

Profesjonalne wsparcie w pomiarach i diagnostyce kabli

Jeśli potrzebujesz pomiarów w trybie serwisowym lub odbiorczym, z pełnym raportem zgodnym z PN‑HD 60364‑6 i polityką jakości, skorzystaj z usług specjalistów. Realizujemy m.in. diagnostykę kabli energetycznych, próby napięciowe, lokalizację uszkodzeń oraz testy na farmach wiatrowych i w stacjach. Sprawdź ofertę: Pomiary rezystancji izolacji kabli NN.

Krótka checklista dla zespołu pomiarowego

• Odłącz zasilanie, potwierdź brak napięcia, oznakuj strefę pracy.
• Odłącz odbiorniki i elementy wrażliwe, rozdziel żyły.
• Dobierz napięcie testowe (500–1000 V typowo, 1000–2500 V według procedury).
• Wykonaj pomiar punktowy i – gdy trzeba – czasowy z rejestracją.
• Oceń wyniki względem normy, warunków T/HR i dokumentacji producenta.
• Rozładuj kabel, przywróć połączenia, sporządź protokół.